Elektrikte - Kayıp Meselesi

1. Kayıp: Bir elektrik iletim hattı boyunca bulunan Trafo ve iletim hatlarındaki kabloların iç dirençleri neticesinde oluşan kayıplara denir. Teknolojik olarak "sıfır" olamaz. İdeal dünya değerleri %4-7 civarlarıdır.

2. Kaçak: Bir elektrik iletim hattından sayaç kullanmadan alınan elektriğe denir. Kısaca "çalıntı" elektrik de diyebiliriz. İşlenen suçun tanımı ise "hırsızlıktır".

Ülkemizde konuya müdahil olanların yaptığı ortak bir hata kayıp-kaçak (çalıntı) kelimelerinin birlikte kullanılması ve sayıların bu şekilde ifade edilmesidir. Yurt dışı tablolarda genelde kaçak (kırmızı sütun) kullanılmadan tablolar çıkartılır. Durum böyle olunca Türkiye, Meksika gibi ülkeler için sayıları tavan yapar. Burada Kayıp ile Kaçağı ayırınca durum kolay izah edilebilir hâle gelir.

Türkiye de kayıp oranı %5-7'ler mertebesinde olup dünya ortalamasından uzak değildir. Ancak "Kaçak" yani "çalıntı" kısmına gelince işler değişmektedir. Ülkemiz için verilen sayı= 7+16=23 şeklinde ifade edilmeli ve Türkiye de yapılan çalıntıyı (yani kaçak miktarını) ayırmalıyız. %17-20 kaçak oranı ülke (Türkiye) ortalamamız olup, Vilayet bazında %40-50 üzerinde çalıntı (kaçağın) olduğu iller bile mevcuttur. Örneğin Diyarbakır. Dolayası ile Diyarbakır için %40+%7=%47 gibi bir orandan bahsetmek Kayıp-Kaçak toplamı için doğrudur. Tabloyu biz ülke gerçeklerine göre sütün ilave ederek düzenledik. Diğer ülkeler içinde aynı yaklaşımda bulunduk ve toplam değerlere sadık kaldık. Gelişmekte olan ülkelerdeki kaçak miktarının ne denli yüksek, AB ülkelerinde ise bu değerin "sıfır" mertebesinde olduğu açıkça görülmektedir. İşte yine nükleer de provokativ davrananların ortak söylemi: "Ülkemizde kayıp-kaçak halledilse 3 nükleer santral karşılığı tasarruf olur". Elbette bunun sadece hayâl olduğunu anlamak kolaydır.

Kaçak'tan Tasarruf olur mu?
Elbette olmaz! Kaçak (çalıntı) elektrik gelişmekte olan ülkelerin bir gerçeğidir. Kaçak elektriği tasarruf edilecek bir meta olarak görmekte, bunları yakalayınca tüketimin azalacağını düşünmekte yanlıştır. Çünkü ortada bir kullanıcı vardır, sadece abone değildir, sayacı yoktur. Ya da sayaç dışı kullanım mevcuttur. Siz bunları düzeltince veya yakalayınca harcama belki biraz azalabilir, ama ortadan kalkacağını söylemek ciddi bir hata olur. Çünkü abone olan elektrik kullanmaya devam edecektir. "Bu sebeple 38.000 MW ülke gücümüzden %10 oranında tasarruf olacak, bu da 3 Nükleer santral eder düşünmek; bilimsel olarak da, piyasa gerçeği olarak da geçerli değildir". Zaten Japonya, Belçika, Almanya %4 - 5 değerleri bunu belgelemekte, yani sadece kayıpları göstermektedir. Kısaca o ülkelerde sadece Kayıp vardır; kaçak (hırsızlık) ise sıfır boyutundadır.

Not: Benzer tablo 11 Nisan 2006 tarihli Meral Tamer'in köşe yazısında da verilmiştir.

"Gazete yazarları / E-mektupları" tıklarsanız benzer cevap orada da mevcuttur.

http://www.milliyet.com/2006/04/11/yazar/tamer.html

"Siemens hem nükleerde var, hem kayıp-kaçak önlemede"

OECD Ülkelerinde
Elektrik tüketimi ve Şebeke kayıp ve kaçakları